1. Panthenol là gì?
Panthenol là một loại vitamin B5 được sử dụng rộng rãi trong các loại mỹ phẩm. Vitamin B5 là một loại vitamin thiết yếu quan trọng với cơ thể con người. Vitamin B5 còn có tên gọi khác là pantothenic acid, một carboxylic acid hữu cơ, nhưng nó cũng có thể tồn tại dưới dạng chưa oxy hóa là panthenol (dạng alcol bậc nhất và cần oxy hóa để tạo thành pantothenic acid), đôi khi dạng này được gọi là tiền vitamin B5 (provitamin B5).
Cấu trúc hóa học của panthenol và pantothenic acid.
Loại vitamin B5 thường được sử dụng trong các sản phẩm mỹ phẩm là panthenol, lý do là bởi dạng pantothenic acid khó thấm qua da hơn. Đây là dạng đồng phân racemic (hỗn hợp đồng phân quang học D và L với tỷ lệ 1:1). Đôi khi có một số sản phẩm chỉ sử dụng một dạng đồng phần quang học của panthenol là dexpanthenol, đây là dạng đồng phân D, hữu tuyền (quay phải) và là dạng có hoạt tính của panthenol. Để thể hiện được tác dụng sinh học, dexpanthenol phải được chuyển hóa in vivo thành pantothenic acid có hoạt tính.
Pantothenic acid đóng vai trò tiền chất trong quá trình tổng hợp CoA và do đó chỉ ảnh hưởng trực tiếp lên con đường chuyển hóa này. CoA đóng vai trò quan trọng trong hàng trăm phản ứng sinh hóa trong cơ thể người như tăng trưởng tế bào, chuyển hóa trung gian và tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh. Cấu trúc hóa học của CoA cho phép nó hoạt động như một nhóm hoạt hóa carbonyl và như một nhóm mang acyl tạo điều kiện thuận lợi cho các phản ứng khác nhau.
Vitamin B5 nhìn chung là an toàn cho dù dùng theo đường bôi tại chỗ trên da hoặc đường uống. Chất này cũng hầu như không gây kích ứng da, nhưng vẫn có thể xác suất xảy ra các phản ứng quá mẫn như ngứa, phát ban, nổi mày đay, sưng tấy và viêm da tiếp xúc.
2. Vai trò của Panthenol trong mỹ phẩm
Panthenol có tác dụng làm dịu da và chống viêm tốt. Một nghiên cứu đã so sánh hiệu quả của dexpanthenol với liệu pháp điều trị tiêu chuẩn hydrocortisone trong điều trị viêm da dị ứng. Kết quả nghiên cứu cho thấy dexpanthenol có tiềm năng trong việc điều trị viêm da dị ứng từ nhẹ đến trung bình ở trẻ em. Một nghiên cứu khác lại cho thấy kem dexpanthenol có thể hữu ích trong việc kiểm soát các tác dụng phụ trên da khi điều trị bằng isotretinoin. Isotretinoin là một retinoid đường uống điều trị mụn trứng cá có hiệu quả nhất, nhưng đồng thời cũng có thể gây ra những tác dụng ngoại ý như khô niêm mạc, khô da và viêm môi.
Tuy nhiên, ứng dụng phổ biến và có ý nghĩa nhất của panthenol trong các sản phẩm dùng tại chỗ trên da chính là hỗ trợ điều trị bỏng. Hoạt chất này làm dịu nhanh chóng các tổn thương gây ra do bỏng (bỏng nhiệt, bỏng hóa chất), đồng thời kích thích sự tái tạo da mới và chữa lành tổn thương do kích thích tăng sinh nguyên bào sợi (tác dụng này đã được chứng minh trong cả thí nghiệm in vitro và in vivo) và tái tạo biểu bì.
Một ứng dụng phổ biến của panthenol trong mỹ phẩm là sử dụng làm chất hút ẩm. Panthenol có khả năng cải thiện sự hydrate hóa lớp sừng, giảm sự mất nước qua biểu bì và duy trì sự mềm mại và đàn hồi của da, từ đó làm giảm các biểu hiện của sự lão hóa da. Đồng thời tác dụng làm dịu và chống viêm của panthenol cũng làm giảm sự kích ứng của da với một số chất dễ gây kích ứng da thường được sử dụng trong mỹ phẩm khác như natri lauryl sulfate (SLS) hoặc natri laureth sulfate (SLES).
Một nghiên cứu đã chứng minh công thức chứa panthenol 1% hoặc 5% đều làm giảm đáng kể mất nước qua biểu bì sau 30 ngày sử dụng. Ở da được rửa bằng SLES, mất nước qua biểu bì giảm đáng kể sau 2 giờ sử dụng công thức chứa panthenol khi so sánh với chứng. Tính toàn vẹn của da được duy trì nhờ tác dụng bảo vệ của panthenol.
3. Một số mỹ phẩm chứa vitamin B5 (bao gồm cả panthenol và pantothenic acid)
Serum Quench dưỡng ẩm chứa phức hợp hyaluronic phân tử sinh học và provitamin B5.
Serum Skin Source D-panthenol Ampoule của Sidmool, Hàn Quốc.
Tài liệu tham khảo
Udompataikul M, Limpa-o-vart D. Comparative trial of 5% dexpanthenol in water-in-oil formulation with 1% hydrocortisone ointment in the treatment of childhood atopic dermatitis: a pilot study. J Drugs Dermatol. 2012 Mar;11(3):366-74.
Romiti R, Romiti N. Dexpanthenol cream significantly improves mucocutaneous side effects associated with isotretinoin therapy. Pediatr Dermatol. 2002 Jul-Aug;19(4):368.
Ebner F, Heller A, Rippke F, Tausch I. Topical use of dexpanthenol in skin disorders. Am J Clin Dermatol. 2002;3(6):427-33. doi: 10.2165/00128071-200203060-00005.
Camargo FB Jr, Gaspar LR, Maia Campos PM. Skin moisturizing effects of panthenol-based formulations. J Cosmet Sci. 2011 Jul-Aug;62(4):361-70.
